Fig.1
Teruggave van de pijp aan het MIM door Wilfried Praet (rechts), in aanwezigheid van Pascale Vandervellen (conservator klavierinstrumenten, links) en Bruno Verbergt (directeur a.i., midden)
Fig.2
Orgelpijp van het orgel van de abdij van Moissac (links) en een kopie ervan door Wilfried Praet (rechts)
Fig.3
Beschrijving uit de Catalogue descriptif et analytique du musée instrumental du Conservatoire Royal de musique de Bruxelles
Fig.4
Orgelpijp, Jean Haon, Moissac (France), 1665, inv. 0463
Op 21 juni 2023 bracht de orgelbouwer en organoloog Wilfried Praet een orgelpijp terug naar het MIM die jarenlang ontbrak in de inventaris (afb.1). Hij had deze zelf na een concert van een enthousiaste luisteraar gekregen en er een kopie van gemaakt (afb.2). Wilfried Praet had aanvankelijk geen idee waar ze vandaan kwam. Toen hij de pijp begon schoon te maken zag hij op het mondstuk het inventarisnummer 463 staan. Wilfried Praet legde toen het verband met de beschrijving in de Catalogue descriptif et analytique du musée instrumental du Conservatoire Royal de musique de Bruxelles van de eerste conservator van het museum, Victor-Charles Mahillon (1841-1924): « 463. Tuyau d’orgue en étain de l'anc. coll. Tolbecque. Il provient de la montre de l'orgue de l'abbaye de Moissac, instrument dû à la munificence de Catherine de Médicis » ; vrij vertaald: ‘463. Tinnen orgelpijp uit de voormalige Tolbecque-collectie. Ze komt uit het orgel van de abdij van Moissac, een instrument dat mogelijk werd gemaakt door de vrijgevigheid van Catherine de Medici’ (afb.2).
De pijp is gemaakt van tin waarin een reliëf werd aangebracht (afb.4). Met een akoestische lengte van ongeveer 580 mm en een uitwendige diameter van ongeveer 48 mm komt zij volgens Wilfried Praet overeen met een C- of Cis-pijp (A 440 Hz). Oorspronkelijk stond ze vooraan in het orgel dat in 1665 werd gebouwd voor de abdij van Moissac door Jean Haon (John Hew), een Engelse orgelbouwer die in die tijd actief was in het zuidwesten van Frankrijk.
Toen Aristide Cavaillé-Coll (1811-1899) het orgel van Moissac in 1863 'moderniseerde' door het 24 registers te geven, werden de oorspronkelijke pijpen vervangen. Eén ervan werd verworven door cellist, erudiet verzamelaar en instrumentenbouwer Auguste Tolbecque (1830-1919), waarvan het MIM de collectie oude instrumenten kocht in 1879.
Tekst: Pascale Vandervellen