Pardessus de viole

De pardessus de viole (Fig.1) is een strijkinstrument. Het is ongeveer even groot is als een viool, maar wordt bespeeld op de schoot in plaats van op de schouder. Het is het kleinste model van de viola da gambafamilie, heeft zes snaren, C-vormige klankgaten en beweegbare frets. Bovenop de schroevenkast van Pierre Saint-Pauls pardessus staat een hoofdje (Fig.2), een veelvoorkomend kenmerk van dit instrumententype.

In de klankkast is er een etiket waarop het volgende staat: Pierre Saint-Paul rue Saint, André des Arts à Paris 1742

De pardessus werd uitgevonden rond 1700. In Frankrijk kende het instrument een groot succes in de eerste helft van de 18de eeuw, maar geleidelijk aan ging men het als een vervanger van de viool beschouwen voor vrouwen en amateurs die technisch onvoldoende onderlegd waren. Tegen het einde van de 18de eeuw raakte de pardessus in de vergetelheid.

De pardessus van Pierre Saint-Paul is bijzonder belangrijk voor het MIM. Het instrument komt uit de privécollectie van de familie van Victor-Charles Mahillon, de eerste conservator van wat toen het Instrumentenmuseum van het Brusselse Conservatorium heette. Het museum werd er in 1883 eigenaar van, maar een kleine eeuw later, in 1980, werd het instrument gestolen uit de zalen op de Kleine Zavel. Onverwachts werd de pardessus in november 2022 teruggebracht door een muzikante die hem net had gekocht en zich al snel realiseerde dat het gestolen was van de Belgische staat.

Om de terugkeer van dit kostbare object te vieren, organiseert het MIM op 16 maart 2024 een concert met muzikante Annalisa Pappano. Tegelijkertijd krijgt het instrument opnieuw een plaats in de expozalen van het museum.

Tekst: Anne-Emmanuelle Ceulemans