Trompet in Bes

De jazztrompet: Martin Committee

Sommige muziekinstrumenten hebben in de loop van hun geschiedenis een iconische status verworven, zowel in de jazz, rock of klassieke muziek. Dit zijn onder andere de Stratocaster elektrische gitaar van Fender, de Mark VI saxofoon van Selmer, de elektrische piano van Rhodes, de synthesizer van Moog, het orgel van Hammond, het drumstel van Gretsch en niet te vergeten de piano’s van Steinway en de legendarische violen van Stradivarius. Ook de trompet, een van de belangrijkste instrumenten van de jazz, heeft zijn legendarische naam. Kenners noemen de Balanced van Selmer  waar Louis Armstrong op speelde of de Connstellation van Conn, gebruikt door Maynard Ferguson, maar het moet gezegd dat dé trompet van de jazz de Committee van Martin is (fig.1 & 2).

De Martin Band Instrument Company werd in 1910 opgericht in Elkhart, Indiana, op initiatief van Charles Henry Martin (1866-1927). Zijn vader, Johann Heinrich, alias John Henry Martin (1835-1910), een Duitse immigrant uit Dresden, was halverwege de 19e eeuw met zijn broer naar New York verhuisd om in de koperblaasinstrumentenindustrie te werken. Na New York werkte John Henry in Chicago voordat hij in 1876 naar Elkhart verhuisde, waar hij ging werken voor de firma Conn, een van de grootste in de sector. Pas na zijn dood in 1910 bundelden zijn vier zonen hun krachten onder leiding van Charles Henry om de firma Martin op te richten. Na verloop van tijd onderging het bedrijf verschillende fusies en overnames. Het verhuisde naar Kenosha, Wisconsin, voordat het in 2007 zijn activiteiten stop zette. Pas zeer recentelijk probeerde het bedrijf terug te keren naar zijn familiewortels met een nieuwe vestiging in Muskegon, Michigan.

Het Committee model (fig.3) dankt zijn naam aan het comité van specialisten dat door de Amerikaanse firma in het midden van de jaren 30 werd opgericht om een nieuwe trompet te ontwikkelen. De leden van dit comité testten de verschillende prototypes van het instrument en gaven hun feedback aan Renold Schilke (1910-1982), een muzikant-vakman die verantwoordelijk was voor de ontwikkeling. Schilke had banden met België omdat hij eind jaren 1920 aan het Conservatorium van Brussel had gestudeerd en veel belangstelling had voor het werk van Victor-Charles Mahillon. Schilke was eerste trompettist van het Chicago Symphony Orchestra en richtte daarna zijn eigen trompetbedrijf op, dat vandaag de dag nog steeds hoog aangeschreven staat bij klassieke trompettisten. Het comité dat door Martin werd aangesteld bestond uit een tiental trompetvirtuozen en/of -leraren, waarvan de bekendste de Mexicaan Rafael Méndez (1906-1981) was, de vaste solist voor Metro-Goldwyn-Mayer in Hollywood en een internationale ster. Dit comité werd aangeprezen in tijdschriften als DownBeat, maar we weten niet hoeveel realiteit en marketing er werkelijk in het verhaal zat. Toen Schilke zijn versie van de gebeurtenissen gaf, sprak hij over een “comité van één”, wat impliceert dat hij alleen aan het roer stond!

Hoe het ook zij, de Martin Committee trompet sprak professionele spelers aan, vooral jazzmuzikanten, die het instrument adopteerden vanwege zijn donkerd en versluierde klank. De Committee werd op de markt gebracht tussen 1940 en 2007, maar de productieperiode die als de beste wordt beschouwd lag tussen de jaren 1940 en de vroege jaren 1960. De meeste jazztrompettisten uit deze periode speelden erop, althans een tijdje, van Dizzy Gillespie tot Chet Baker, Lee Morgan, Clark Terry en Art Farmer, om er maar een paar te noemen.

Miles Davis (1926-1991) bleef het merk Martin en het Committee-model vrijwel zijn hele carrière trouw. Je kunt hem zien spelen op dit model in 1947 in de jazzclub Three Deuces in New York, als lid van het kwintet van Charlie Parker (fig.4). De trompet die Miles gebruikte op zijn legendarische album Kind of Blue uit 1959 en op de soundtrack van Louis Malle’s film Ascenseur pour l’échafaud (1958) is ook een Martin Committee, waarschijnlijk de trompet die nu te zien is op de University of North Carolina School of Music in Greensboro.

Zelfs nadat de productie van de Committee werd opgeschort in de vroege jaren 1970, liet Miles aangepaste versies voor zichzelf maken, zoals de prachtige “Moon and Stars”, met een donkerblauwe afwerking versierd met gouden sterren en maansikkels. Deze trompet werd in oktober 2019 door veilinghuis Christie’s in New York verkocht voor het bescheiden bedrag van $ 275.000. Hij werd aangekocht door de eigenaar van een jazzclub in Ann Arbor, Michigan. Gebouwd door vakman Larry Ramirez, op basis van een standaard Martin Committee T3460, werd de trompet in de vroege jaren 1980 aangepast aan de wensen van Miles. Hij gaf de firma Martin ook opdracht om een rode versie met vergelijkbare motieven te maken en een zwarte, die hem vergezelde op zijn laatste reis en die met hem begraven werd op het Woodlawn Cemetery in de Bronx.

In 2017 verwierf het MIM een Bes trompet van het Committee model. Volgens het serienummer 196769 dateert deze uit 1956 (fig.5). Hij is voorzien van de twee voor dit model kenmerkende waterkleppen, die in de lengterichting van de schuiven zijn geplaatst en voorzien zijn van lange hendels. Op de leadpipe zien we een stijlvolle haak voor de ringvinger van de rechterhand. Twee schuine, vierkante beugels verbinden de leadpipe met de klankbeker, terwijl de vingerknoppen bedekt zijn met parelmoer (fig.6). De trompet is duidelijk veel bespeeld, want de lak is van ongeveer 50% van het oppervlak verdwenen. Het instrument werd geleverd in zijn houten koffer, waarschijnlijk de originele, bekleed met lichtbruin leer aan de buitenkant en groen fluweel aan de binnenkant (fig.7 & 8). De laatste eigenaar was de getalenteerde Belgische jazztrompettist Jean-Paul Estiévenart. In een video, opgenomen kort nadat het MIM het instrument had verworven, laat hij ons een paar noten horen op de trompet, met een authentieke “Harmon” demper, geliefd bij Miles Davis, en daarna zonder demper. Deze opname is voorsmaakje voor de International Jazz Day op 30 april 2024. Deze dag is in 2011 in het leven geroepen door UNESCO en is een oproep voor vrede en eenheid in de wereld door middel van jazz.

Tekst: Géry Dumoulin